Opracowanie RPIC Prešov | Kraj Preszowski
Deportacja Żydów preszowskich i aryzacja ich mienia
Kraj: Słowacja
Region: Kraj Preszowski
Typ inspiracji: Historia
Inspiracja
Żydzi Preszowa mieszkali w najbardziej lukratywnych częściach miasta. Były to przede wszystkim ulica Jarkova, dzisiejsza Hlavná, Levočská, Sabinovská i obecny Plac Pokoju, ale także inne części miasta. Żydzi byli właścicielami wielu sklepów i przedsiębiorstw. Oprócz kupców wielu było lekarzami, prawnikami lub urzędnikami państwowymi. Większościowi mieszkańcy Preszowa mieli negatywny stosunek do Żydów, co zaowocowało kilkoma demonstracjami.
W 1941 r. nastąpiły znaczne ograniczenia wobec Żydów. W przedsiębiorstwach zastępowano żydowskich pracowników chrześcijańskimi. Żydzi mieli ograniczony dostęp do kawiarni, hoteli, kin, na targ, mieli ograniczone prawo przebywania na ulicy Hlavná itp. W tym roku Żydzi mieszkający na ulicy Hlavná mieli opróżnić swoje domy, mieszkania i mieszkania na dziedzińcu. Na tej ulicy miały zostać skonfiskowane poprzez aryzację żydowskie zakłady i sklepy. W marcu 1941 r. na podstawie decyzji żupana Żupy Szariszsko-Zemplińskiej wszyscy Żydzi, w tym dzieci poniżej szóstego roku życia, musieli nosić na ramię wierzchniej odzieży pasek o długości 3 cm. Środki antyżydowskie w kraju nabierały na sile, dopóki nie doszło do powstawania ośrodków pracy. Żydowskie obozy pracy były zakładane w Preszowie już od początku 1940 roku do wykonywania różnych prac (sprzątanie gaci, strumieni, brzegów Torysy, lasów itp.).
Aryzacja była przedstawiana opinii publicznej jako sposób na poprawę niekorzystnej sytuacji majątkowej większości ludności, miała być swego rodzaju impulsem naprawczym gospodarki. Do aryzacji podlegał cały majątek ruchomy, ale również i nieruchomy.
W Preszowie w latach 1941 – 1942 zlikwidowano 479 i aryzowano 118 żydowskich przedsiębiorstw. Pewnym paradoksem był w tym czasie opór biedniejszej warstwy wobec likwidacji sklepów spożywczych, gdyż w czasie nędzy żydowscy handlarzy dawali towar na kredyt, na co Aryjczycy nie zgadzali się. Do końca marca 1942 roku wszystkie żydowskie przedsiębiorstwa w Preszowie aryzowano lub zlikwidowano.
Żydom zabrano paszporty, prawa jazdy, licencje myśliwskie lub leśniczce, broń, aparaty fotograficzne i radia, zarekwirowano 23 pojazdy samochodowe i sprzęt medyczny lekarzy. Aryzacja i wykup mienia żydowskiego przez członków HSĽS, HG i FS trwały aż do przyjęcia Kodeksu Żydowskiego.
W związku z deportacją przeprowadzono w lutym 1942 roku spis ludności żydowskiej w Preszowie, razem jej było 3 855 osób. Ich deportację do Niemiec miał poprzedzić przewóz do obozów koncentracyjnych. W Popradzie utworzono obóz dla Żydów z Żupy Szariszsko-Zemplińskiej. W dniu 21 marca 1942 aresztowano 302 kobiety i dziewczęta i wywieziono je do Popradu. W dniu 25 marca odbył się stamtąd pierwszy transport Żydów, około tysiąca kobiet z Żupy Szariszsko-Zemplińskiej. Potem były transporty mężczyzn i całych rodzin. W październiku 1942 roku wywieźli nawet Żydów z nadanym wyjątkiem. Deportacje w 1942 roku spowodowały zanik prawie całej społeczności żydowskiej w Preszowie. Szacuje się, że w okresie między marcem 1942 i majem 1945 roku zginęło z tego powodu około 6 400 Żydów z Preszowa i jego okolic.
Widzisz błąd? Znasz więcej informacji? Zgłoś nam to.
Napisz do nas.
